Sanayi Devrimi’nden itibaren üretim faaliyetlerinin ve insan nüfusunun hızlı artışı, tüketim oranlarının da aynı şekilde artmasına neden olmuştur. Tüketimin artmasıyla birlikte çevreye bırakılan atık miktarı da zamanla büyük bir artış göstermiştir. Öyle ki dünyanın birçok bölgesinde çevre kirliliği, insanlar ve diğer canlılar için hayati tehlike oluşturan kritik seviyelere ulaşmıştır. Bu durum, bazı ülkeleri ve uluslararası kuruluşları çevre kirliliği konusunda inisiyatif almaya yöneltmiştir. 1992 yılında düzenlenen Rio Zirvesi bu alanda önemli bir dönüm noktasıdır. Zirvenin ardından, ISO (Uluslararası Standardizasyon Örgütü) tarafından 1996 yılında ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi standartları yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir.
ISO 14001 bir ürün standardı değil, bir yönetim standardıdır. Ne üretildiği ile değil, üretimin nasıl gerçekleştirildiği ve çevre ile olan ilişkisiyle ilgilenir. İşletmelerin üretim süreçlerinde çevreye olan etkileri ele alınarak çevresel risklerin azaltılması amaçlanır.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standardının Amacı
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, temel olarak doğal kaynak kullanımını azaltmayı, toprağa, suya ve havaya verilen zararları en aza indirmeyi hedefleyen bir yönetim standardıdır. Bu standart, risk analizleri temelinde oluşturulmuştur. ISO 14001’in başlıca amaçları şunlardır:- İşletmenin çevresel etkilerini ulusal ve uluslararası mevzuata uygun hale getirmek.
- Üretim faaliyetlerinin çevreye ve ekolojik dengeye zarar verme riskini en aza indirgemek.
- İşletmenin faaliyetleri sonucu ortaya çıkan çevresel riskleri belirleyerek kontrol altına almak ve zararsız hale getirmek.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Prensipleri
- Yükümlülük ve Politika Belirleme: İşletme, çevre politikalarını oluşturmalı ve ISO 14001 standartlarına uyma taahhüdünde bulunmalıdır.
- Planlama: İşletme, faaliyetlerinin çevresel boyutlarını belirlemeli, hedefler koymalı ve bu hedeflere ulaşmak için faaliyetlerini planlamalıdır.
- Uygulama: Çevre politikalarını hayata geçirebilmek için işletme, kaynaklarını ve destek mekanizmalarını kullanarak etkin bir uygulama süreci yürütmelidir.
- Kontrol ve Düzeltici Faaliyet: İşletme, çevreye yönelik performansını ölçmeli, değerlendirmeli ve gerektiğinde düzeltici önlemler almalıdır.
- Gözden Geçirme ve Geliştirme: Çevre yönetim sistemini ve çevresel performansını düzenli olarak gözden geçirmeli ve iyileştirme çalışmaları yapmalıdır.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sisteminin Faydaları
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, işletmelere ve çevreye birçok fayda sağlar:- Çevre kirliliğini azaltır: Çevreye bırakılan zararlı atık miktarı kademeli olarak azaltılır, kamu sağlığı korunur ve ekosistem üzerindeki olumsuz etkiler en aza indirilir.
- Maliyetleri düşürür: Çevresel etkilerden kaynaklanan maliyetler düşer. Daha az atık ve daha verimli kaynak kullanımı maliyet avantajı sağlar.
- Tüketici beklentilerini karşılar: Çevreye duyarlı tüketicilerin taleplerini karşılamak, marka imajını güçlendirir ve bilinçli tüketiciler kazanılır.
- Çevreye duyarlı imaj oluşturur: İşletmenin çevreye karşı duyarlılığı, müşteriler ve toplum nezdinde prestij kazandırır.
- Rekabet avantajı sağlar: Ulusal ve uluslararası pazarlarda, çevreye duyarlı üretim yapabilen firmalar rekabet avantajı elde eder.
- Yasal uyumluluğu sağlar: ISO 14001 standardı, işletmenin çevreye ilişkin ulusal ve uluslararası yasal düzenlemelere uyum sağlamasına yardımcı olur.
- Acil durum risklerini azaltır: Çevresel acil durumlarda meydana gelebilecek etkiler azaltılır veya ortadan kaldırılır.
- Çalışan farkındalığını artırır: Çevreye duyarlı bir işletmede çalışmak, çalışanların şirkete olan bağlılığını artırır.
- Kaynak tasarrufu sağlar: Enerji, su gibi doğal kaynakların daha verimli kullanılması, işletmeye uzun vadeli tasarruf sağlar.